Stowarzyszenie/Historia stowarzyszenia mieszkańców Malich

JAK NARODZIŁA SIĘ „MAŁA OJCZYZNA” MIESZKAŃCÓW MALICH – czyli Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla-Ogrodu Malichy - lata 2010-2024

Malichy to zielone, ciche i spokojne osiedle, położone w bezpośrednim sąsiedztwie rekreacyjnej przyrody, ale również doskonale skomunikowane ze światem poprzez bliskość Alej Jerozolimskich i własny przystanek kolejki WKD. Te atrakcyjne warunki lokalizacyjne spowodowały, że na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat nasze nieduże osiedle o tradycyjnie jednorodzinnej i ogrodowej zabudowie dynamicznie się rozrastało, zarówno w swoich administracyjnych granicach miasta Pruszkowa, jak i w najbliższym sąsiedztwie na terenach gminy Michałowice.

Atrakcyjne położenie osiedla nie umknęło też niestety uwadze deweloperów, którzy – wbrew woli lokalnych mieszkańców - zaczęli bardzo interesować się wykupem działek z zamiarem zabudowy intensywnej, redukującej dotychczasowy zielony i ogrodowy charakter osiedla. Jednocześnie za intensywnym mieszkaniowym rozwojem Malich nie nadążały inwestycje naszego miasta w infrastrukturę techniczną, socjalną i społeczną dla osiedla.

Powstające z tych powodów problemy i zagrożenia stały się bezpośrednią przyczyną mobilizacji mieszkańców do „wzięcia spraw we własne ręce” w ramach wspólnych działań.

W lipcu 2010 roku, z inicjatywy dwóch lokalnych społeczników – Bogusława Stanisławskiego i Olgierda Lewana, w przydomowym ogrodzie przy ul. Strumykowej nad Utratą, zawiązało się Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla-Ogrodu Malichy. Z początkowych 17 założycieli Stowarzyszenia, głównie sąsiadów z jednej ulicy, w niedługim czasie – dzięki trafnej strategii obliczonej na zaangażowanie ogółu mieszkańców – przerodziło się ono w grupę kilkudziesięciu aktywnych osób, wywodzących się z różnych części osiedla oraz środowisk mieszkańców. Pierwsze inicjatywy? Był to jesienny integracyjny piknik sąsiedzki na skwerze nad Utratą pt. „Poznajmy się!” oraz wspólny protest mieszkańców przeciwko wielomieszkaniowej samowoli deweloperskiej na rogu ul. Dolnej i Sadowej.

Stowarzyszenie od początku stało się rzeczywistym reprezentantem woli i interesów mieszkańców Malich, partnerem społecznym dla lokalnych władz samorządowych, a także stroną prawną w obronie tzw. „praw nabytych” przez mieszkańców. W niedługim czasie zaowocowało to m.in. wygranymi postępowaniami prawnymi przeciwko samowoli deweloperskiej przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym i Wojewódzkim Sądem Administracyjnym. W wyniku podjętych przez Stowarzyszenie zabiegów w Urzędzie i Radzie Miasta Pruszkowa, w 2014 roku został zmieniony również miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) dla Malich, dzięki czemu m.in. wykluczona została w osiedlu możliwość deweloperskiej zabudowy wielomieszkaniowej oraz ograniczona możliwość zabudowy działek kosztem redukowania tzw. powierzchni biologicznie czynnej.

Poza obroną praw mieszkańców Stowarzyszenie od początku stało się również inspiratorem i animatorem życia społecznego oraz integracji sąsiedzkiej w Malichach. Coroczną tradycją osiedla stały się festyny i pikniki sąsiedzkie, organizowane na powitanie i pożegnanie lata na boisku przy ul. Spacerowej lub na skwerze nad Utratą. To z tych wydarzeń społeczno-kulturalnych wyrosła m.in. po latach tradycja Pikniku Country Malichy, który stał się cykliczną imprezą społeczną i artystyczną wpisaną też w kalendarz imprez kulturalnych Miasta Pruszkowa.

Od początku swojego istnienia Stowarzyszenie bardzo aktywnie włączyło się w sprawy ochrony środowiska naturalnego oraz zachowania walorów przyrodniczych w Malichach i najbliższej okolicy. Poza walką o uratowanie zieleni ogrodowej w osiedlu, były to m.in. kolejne sąsiedzkie akcje „Sprzątania świata w Malichach”, kolejne akcje protestacyjne i petycje w obronie natury w pasie nadrzecznym Utraty i w parku na terenie szpitala tworkowskiego, a także powszechna petycja mieszkańców osiedla przeciwko planom budowy ulicy Błękitnej jako drogi komunikacyjnej wzdłuż torów WKD, co oznaczało by wycięcie prawie całego roślinnego pasa ochraniającego osiedle od uciążliwości związanych z tą linią kolejową. Tym działaniom Stowarzyszenia towarzyszyło również szereg „drobnych” akcji pro-ekologicznych, m.in. starania o nadanie statusu pomnika przyrody starym dębom nad Utratą, walka o zaniechanie zimowego sypania solą ulic i chodników w Malichach, zabiegi o zasiedlenie nietoperzy w pasie nad Utratą w trosce o naturalne trzebienie komarów, czy też wnioskowanie o dodatkowe nasadzenia drzew i krzewów na ulicach i skwerach.

Najbardziej widoczną, a zarazem spektakularną akcją Stowarzyszenia w obronie zieleni i zachowania walorów środowiskowych było jednak zainicjowanie w 2015 r. ogólnego protestu mieszkańców gmin i powiatów położonych wzdłuż linii WKD, przeciwko planowanej przez władze PKP „dla zapewnienia bezpieczeństwa” wycince wielu tysięcy drzew rosnących na całej trasie WKD w formie zielonego pasa ochronnego tej linii kolejowej. Przy współpracy z organizacjami społecznymi z Komorowa udało się wówczas Stowarzyszeniu rozwinąć szeroko zakrojoną akcję protestacyjną pt. „Kolej na drzewa”, do której przyłączyło się ponad 40 organizacji społecznych, miejscowe samorządy gminne, miejskie i powiatowe, a wielotysięczna lista podpisów mieszkańców pod protestem dostała poparcie nawet od Polaków z Kanady i Australii (!). Rozmach tej akcji, a przede wszystkim siła jej społecznego nacisku, sprawiła, że jej efekty były spektakularne – Sejm RP uchylił przepisy ustawowe umożliwiające taką eliminację drzewostanu nie tylko przy linii WKD, ale przy wszystkich liniach kolejowych w Polsce.

Od początku swego istnienia Stowarzyszenie podejmowało również różnego typu inicjatywy społeczne i obywatelskie na rzecz mieszkańców. Począwszy od wzajemnego wspierania sąsiedzką pomocą osób potrzebujących, po występowanie do władz samorządowych w sprawach istotnych dla mieszkańców. Na przykład: o budowę łącznika drogowego dla wyjazdu z Malich na Al. Jerozolimskie (późniejszy tzw. „rogal” ul. Piastowskiej), czy o zabezpieczenie w MPZP zachowania rekreacyjnego charakteru terenu boisk i placu zabaw przy ul. Spacerowej co ma go ochronić przed sprzedaniem pod zabudowę deweloperską, czy też o uruchomienie linii autobusowej łączącej Malichy z centrum miasta, co zapewniło m.in. uczniom dojazd do szkół w Pruszkowie, a osobom starszym dojazd do przychodni, aptek, urzędów, kościołów i na targowisko. Warto dodać, że przed każdymi kolejnymi wyborami Stowarzyszenie włączało się aktywnie w akcje pro-frekwencyjne, co w efekcie skutkowało uznaniem mieszkańców Malich za najbardziej aktywną obywatelsko społeczność mieszkańców Pruszkowa.

Jednak, chyba największym sukcesem obywatelskim – wspólnym: i Stowarzyszenia, i wszystkich pozostałych mieszkańców Malich, było wprowadzenie własnego radnego do Rady Miasta Pruszkowa. Po raz pierwszy stało się to w wyborach samorządowych w 2014 r., kiedy w okręgu jednomandatowym „Malichy” mieszkańcy osiedla zawiązali własny Komitet Wyborczy wystawiając przeciwko kandydatom partyjnym oraz z innych dużych ugrupowań, własnego lokalnego kandydata – społecznika i lidera Stowarzyszenia Mieszkańców, p. Olgierda Lewana. Dzięki żywiołowemu poparciu mieszkańców kandydat ze Stowarzyszenia uzyskał w tych wyborach najwyższe jednostkowe poparcie w całym mieście i zdobył mandat jako jedyny radny zgłoszony z lokalnego komitetu mieszkańców. Tak silny mandat społeczny dał „radnemu z Malich” dużą siłę przebicia w Radzie Miasta dla realizacji inicjatyw i wniosków płynących od maliszańskiej społeczności.

Ten wybór okazał się przełomowy nie tylko dla Malich, ale i dla całego Pruszkowa, bowiem „radny z Malich” zainicjował i doprowadził w Radzie Miasta do powołania Pruszkowskiego Budżetu Obywatelskiego. Dla Malich oznaczało to m.in. jedyną i bardzo oczekiwaną możliwość pozyskania dla osiedla Sąsiedzkiej Świetlicy Osiedlowej wygłosowywanej od tej pory przez mieszkańców w corocznych edycjach i prowadzonej następnie przez Stowarzyszenie nieustannie od roku 2017. Wobec dotychczasowej „społeczno-kulturalnej pustyni” jaką stanowiło dla mieszkańców peryferyjne położenie osiedla na obrzeżach Miasta Pruszkowa, rozwinięcie w ten sposób działań lokalnej świetlicy dało mieszkańcom dostęp do szeregu oferowanych tam aktywności (np. klub seniora, klub plastyczny, klub gier i zabaw, gimnastyka i rekreacja dla dorosłych, itp.), a także stworzyło dogodne miejsce spotkań dla wszystkich zainteresowanych i społecznie zaangażowanych.

Społeczno-obywatelskie poparcie mieszkańców Malich dla swojego społecznika jako lokalnego i „sprawdzonego w boju” radnego Rady Miasta weszło mieszkańcom w nawyk i powtórzyło się w kolejnych wyborach samorządowych w 2018 i 2023 roku.

Wymieniając osiągnięcia Stowarzyszenia nie sposób pominąć także jego aktywności i działań podejmowanych na rzecz rozwijania aktywności społecznej i obywatelskiej nie tylko lokalnie, ale również i szerzej. Temu służyła m.in. dwukrotna realizacja projektów grantowych w ramach programu „Seniorzy w Akcji” dotowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności (r. 2014 i r. 2016). Stowarzyszenie było również współzałożycielem międzyorganizacyjnego Forum Organizacji Pozarządowych Powiatu Pruszkowskiego, które stało się platformą współpracy i wymiany doświadczeń dla organizacji społecznych z różnych gmin powiatu. W oparciu o te działania w roku 2017 nasze Stowarzyszenie zainspirowało i liderowało w realizacji projektu „Powiatowa Kuźnia Aktywności Obywatelskiej” zrealizowanego z pomocą grantu uzyskanego z ogólnokrajowego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (FIO). W ramach tego projektu przeprowadzone zostały kompleksowe, częściowo wyjazdowe szkolenia, warsztaty oraz wymiana „dobrych praktyk” z zakresu działania organizacji społeczno-obywatelskich dla kilkudziesięciu społeczników, przedstawicieli tego typu organizacji z terenu całego powiatu.

Warto również na koniec podkreślić, że nasze maliszańskie Stowarzyszenie od lat jest stawiane innym stowarzyszeniom lokalnym jako przykład modelowego działania lokalnego stowarzyszenia społeczno-obywatelskiego oraz wzór do naśladowania.

Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla-Ogrodu Malichy powstało w roku 2010 jako tzw. stowarzyszenie rejestrowe (o pełnej osobowości prawnej i zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym). Dopiero w roku 2016 nowelizacja Ustawy Prawo o Stowarzyszeniach wprowadziła możliwość powoływania tzw. stowarzyszeń zwykłych, posiadających również osobowość prawną ale rejestrowanych w starostwie powiatowym i działających na uproszczonych zasadach formalnych. To stanowi duże ułatwienie dla lokalnych, niedużych i „niezetatyzowanych” organizacji społecznych, takich jak nasze Stowarzyszenie Mieszkańców w Malichach. Niestety, Ustawa nie przewiduje możliwości przekształcenia stowarzyszenia rejestrowego w stowarzyszenie zwykłe. Dlatego, wykorzystując w pełni nasze dotychczasowe, kilkunastoletnie doświadczenia oraz dorobek społeczny, w oparciu o nowe możliwości prawne, postanowiliśmy z końcem roku 2024 wygasić nasze działania w formie stowarzyszenia rejestrowego, a odrodzić je w nowej formie stowarzyszenia zwykłego, w odmłodzonym pokoleniowo składzie i z nowym, uaktualnionym zakresem stawianych przed sobą zadań. Od 2025 roku kontynuując dotychczasowe maliszańskie tradycje i doświadczenia w pracy społecznej dla mieszkańców podejmujemy działanie jako zarejestrowane przez Starostę Pruszkowskiego stowarzyszenie zwykłe o nazwie ZIELONE MALICHY – Sąsiedzkie Stowarzyszenie Mieszkańców.