Stowarzyszenie/Historia stowarzyszenia mieszkańców Malich

JAK NARODZIŁA SIĘ „MAŁA OJCZYZNA” MIESZKAŃCÓW MALICH – czyli Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla-Ogrodu Malichy - lata 2010-2024

Malichy, to zielone, ciche i spokojne osiedle, położone w bezpośrednim sąsiedztwie rekreacyjnej przyrody, ale również doskonale skomunikowane ze światem poprzez bliskość Alej Jerozolimskich i własny przystanek kolejki WKD. Te atrakcyjne warunki lokalizacyjne spowodowały, że na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat nasze nieduże osiedle o tradycyjnie jednorodzinnej i ogrodowej zabudowie dynamicznie się rozrastało, zarówno w swoich administracyjnych granicach miasta Pruszkowa, jak i w najbliższym sąsiedztwie na terenach gminy Michałowice.

Atrakcyjne położenie osiedla nie umknęło też niestety uwadze deweloperów, którzy – wbrew woli lokalnych mieszkańców - zaczęli bardzo interesować się wykupem działek z zamiarem zabudowy intensywnej, redukującej dotychczasowy zielony i ogrodowy charakter osiedla. Jednocześnie za intensywnym mieszkaniowym rozwojem Malich nie nadążały inwestycje naszego miasta w infrastrukturę techniczną, socjalną i społeczną dla osiedla.

Powstające z tych powodów problemy i zagrożenia stały się bezpośrednią przyczyną mobilizacji mieszkańców do „wzięcia spraw we własne ręce” w ramach wspólnych działań.

W lipcu 2010 roku, z inicjatywy dwóch lokalnych społeczników – Bogusława Stanisławskiego i Olgierda Lewana, w przydomowym ogrodzie przy ul. Strumykowej nad Utratą, zawiązało się Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla-Ogrodu Malichy. Z początkowych 17 założycieli Stowarzyszenia, głównie sąsiadów z jednej ulicy, w niedługim czasie – dzięki trafnej strategii obliczonej na zaangażowanie ogółu mieszkańców – przerodziło się ono w grupę kilkudziesięciu aktywnych osób wywodzących się z różnych części osiedla oraz środowisk mieszkańców. Pierwsze inicjatywy? - Był to jesienny integracyjny piknik sąsiedzki na skwerze nad Utratą ph. „Poznajmy się!” oraz wspólny protest mieszkańców przeciwko wielomieszkaniowej samowoli deweloperskiej na rogu ul. Dolnej i Sadowej.

Stowarzyszenie od początku stało się rzeczywistym reprezentantem woli i interesów mieszkańców Malich, partnerem społecznym dla lokalnych władz samorządowych, a także stroną prawną w obronie tzw. „praw nabytych” przez mieszkańców. W niedługim czasie zaowocowało to m.in. wygranymi postępowaniami prawnymi przeciwko samowoli deweloperskiej przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym i Wojewódzkim Sądem Administracyjnym. W wyniku podjętych przez Stowarzyszenie zabiegów w Urzędzie i Radzie Miasta Pruszkowa, w 2014 roku został zmieniony również miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) dla Malich, dzięki czemu m.in. wykluczona została w osiedlu możliwość deweloperskiej zabudowy wielomieszkaniowej oraz ograniczona możliwość zabudowy działek kosztem redukowania tzw. powierzchni biologicznie czynnej.

Poza obroną praw mieszkańców Stowarzyszenie od początku stało się również inspiratorem i animatorem życia społecznego oraz integracji sąsiedzkiej w Malichach. Coroczną tradycją osiedla stały się festyny i pikniki sąsiedzkie, organizowane na powitanie i pożegnanie lata na boisku przy ul. Spacerowej lub na skwerze nad Utratą. To z tych wydarzeń społeczno-kulturalnych wyrosła m.in. po latach tradycja Pikniku Country Malichy, który stał się cykliczną imprezą społeczną i artystyczną wpisaną też w kalendarz imprez kulturalnych Miasta Pruszkowa.

Od początku swojego istnienia Stowarzyszenie bardzo aktywnie włączyło się w sprawy ochrony środowiska naturalnego oraz zachowania walorów przyrodniczych w Malichach i najbliższej okolicy. Poza walką o uratowanie zieleni ogrodowej w osiedlu, były to m.in. kolejne sąsiedzkie akcje „Sprzątania świata w Malichach”, kolejne akcje protestacyjne i petycje w obronie natury w pasie nadrzecznym Utraty i w parku na terenie szpitala tworkowskiego, a także powszechna petycja mieszkańców osiedla przeciwko planom budowy ulicy Błękitnej jako drogi komunikacyjnej wzdłuż torów WKD, co oznaczało by wycięcie prawie całego roślinnego pasa ochraniającego osiedle od uciążliwości związanych z tą linią kolejową. Tym działaniom Stowarzyszenia towarzyszyło również szereg „drobnych” akcji pro-ekologicznych, m.in. starania o nadanie statusu pomnika przyrody starym dębom nad Utratą, walka o zaniechanie zimowego sypania solą ulic i chodników w Malichach, zabiegi o zasiedlenie nietoperzy w pasie nad Utratą w trosce o naturalne trzebienie komarów, czy też wnioskowanie o dodatkowe nasadzenia drzew i krzewów na ulicach i skwerach.

Najbardziej widoczną, a zarazem spektakularną akcją Stowarzyszenia w obronie zieleni i zachowania walorów środowiskowych było jednak zainicjowanie w 2015 r. ogólnego protestu mieszkańców gmin i powiatów położonych wzdłuż linii WKD, przeciwko planowanej przez władze PKP „dla zapewnienia bezpieczeństwa” wycince wielu tysięcy drzew rosnących na całej trasie WKD w formie zielonego pasa ochronnego tej linii kolejowej. Przy współpracy z organizacjami społecznymi z Komorowa udało się wówczas Stowarzyszeniu rozwinąć szeroko zakrojoną akcję protestacyjną ph. „Kolej na drzewa”, do której przyłączyło się ponad 40 organizacji społecznych, miejscowe samorządy gminne, miejskie i powiatowe, a wielotysięczna lista podpisów mieszkańców pod protestem dostała poparcie nawet od Polaków z Kanady i Australii (!). Rozmach tej akcji, a przede wszystkim siła jej społecznego nacisku, sprawiła, że jej efekty były spektakularne – Sejm RP uchylił przepisy ustawowe umożliwiające taką eliminację drzewostanu nie tylko przy linii WKD, ale przy wszystkich liniach kolejowych w Polsce.

Od początku swego istnienia Stowarzyszenie podejmowało również różnego typu inicjatywy społeczne i obywatelskie na rzecz mieszkańców. Począwszy od wzajemnego wspierania sąsiedzką pomocą osób potrzebujących, po występowanie do władz samorządowych w sprawach istotnych dla mieszkańców. Na przykład: o budowę łącznika drogowego dla wyjazdu z Malich na Al. Jerozolimskie (późniejszy tzw. „rogal” ul. Piastowskiej), czy o zabezpieczenie w MPZP zachowania rekreacyjnego charakteru terenu boisk i placu zabaw przy ul. Spacerowej co ma go ochronić przed sprzedaniem pod zabudowę deweloperską, czy też o uruchomienie linii autobusowej łączącej Malichy z centrum miasta, co zapewniło m.in. uczniom dojazd do szkół w Pruszkowie, a osobom starszym dojazd do przychodni, aptek, urzędów, kościołów i na targowisko. Warto dodać, że przed każdymi kolejnymi wyborami Stowarzyszenie włączało się aktywnie w akcje pro-frekwencyjne, co w efekcie skutkowało uznaniem mieszkańców Malich za najbardziej aktywną obywatelsko społeczność mieszkańców Pruszkowa.

Jednak, chyba największym sukcesem obywatelskim – wspólnym: i Stowarzyszenia, i wszystkich pozostałych mieszkańców Malich, było wprowadzenie własnego radnego do Rady Miasta Pruszkowa. Po raz pierwszy stało się to w wyborach samorządowych w 2014 r., kiedy w okręgu jednomandatowym „Malichy” mieszkańcy osiedla zawiązali własny Komitet Wyborczy wystawiając przeciwko kandydatom partyjnym oraz z innych dużych ugrupowań, własnego lokalnego kandydata – społecznika i lidera Stowarzyszenia Mieszkańców, p. Olgierda Lewana. Dzięki żywiołowemu poparciu mieszkańców kandydat ze Stowarzyszenia uzyskał w tych wyborach najwyższe jednostkowe poparcie w całym mieście i zdobył mandat jako jedyny radny zgłoszony z lokalnego komitetu mieszkańców. Tak silny mandat społeczny dał „radnemu z Malich” dużą siłę przebicia w Radzie Miasta dla realizacji inicjatyw i wniosków płynących od maliszańskiej społeczności.

Ten wybór okazał się przełomowy nie tylko dla Malich, ale i dla całego Pruszkowa, bowiem „radny z Malich” zainicjował i doprowadził w Radzie Miasta do powołania Pruszkowskiego Budżetu Obywatelskiego. Dla Malich oznaczało to m.in. jedyną i bardzo oczekiwaną możliwość pozyskania dla osiedla Sąsiedzkiej Świetlicy Osiedlowej wygłosowywanej od tej pory przez mieszkańców w corocznych edycjach i prowadzonej następnie przez Stowarzyszenie nieustannie od roku 2017. Wobec dotychczasowej „społeczno-kulturalnej pustyni” jaką stanowiło dla mieszkańców peryferyjne położenie osiedla na obrzeżach Miasta Pruszkowa, rozwinięcie w ten sposób działań lokalnej świetlicy dało mieszkańcom dostęp do szeregu oferowanych tam aktywności (np. klub seniora, klub plastyczny, klub gier i zabaw, gimnastyka i rekreacja dla dorosłych, itp.), a także stworzyło dogodne miejsce spotkań dla wszystkich zainteresowanych i społecznie zaangażowanych.

Społeczno-obywatelskie poparcie mieszkańców Malich dla swojego społecznika jako lokalnego i „sprawdzonego w boju” radnego Rady Miasta weszło mieszkańcom w nawyk i powtórzyło się w kolejnych wyborach samorządowych w 2018 i 2023 roku.

Wymieniając osiągnięcia Stowarzyszenia nie sposób pominąć także jego aktywności i działań podejmowanych na rzecz rozwijania aktywności społecznej i obywatelskiej nie tylko lokalnie, ale również i szerzej. Temu służyła m.in. dwukrotna realizacja projektów grantowych w ramach programu „Seniorzy w Akcji” dotowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności (r. 2014 i r. 2016). Stowarzyszenie było również współzałożycielem międzyorganizacyjnego Forum Organizacji Pozarządowych Powiatu Pruszkowskiego, które stało się platformą współpracy i wymiany doświadczeń dla organizacji społecznych z różnych gmin powiatu. W oparciu o te działania w roku 2017 nasze Stowarzyszenie zainspirowało i liderowało w realizacji projektu „Powiatowa Kuźnia Aktywności Obywatelskiej” zrealizowanego z pomocą grantu uzyskanego z ogólnokrajowego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (FIO). W ramach tego projektu przeprowadzone zostały kompleksowe, częściowo wyjazdowe szkolenia, warsztaty oraz wymiana „dobrych praktyk” z zakresu działania organizacji społeczno-obywatelskich dla kilkudziesięciu społeczników, przedstawicieli tego typu organizacji z terenu całego powiatu.

Warto również na koniec podkreślić, że nasze maliszańskie Stowarzyszenie od lat jest stawiane innym stowarzyszeniom lokalnym jako przykład modelowego działania lokalnego stowarzyszenia społeczno-obywatelskiego oraz wzór do naśladowania.

Stowarzyszenie Mieszkańców Osiedla-Ogrodu Malichy powstało w roku 2010 jako tzw. stowarzyszenie rejestrowe (o pełnej osobowości prawnej i zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym). Dopiero w roku 2016 nowelizacja Ustawy Prawo o Stowarzyszeniach wprowadziła możliwość powoływania tzw. stowarzyszeń zwykłych, posiadających również osobowość prawną ale rejestrowanych w starostwie powiatowym i działających na uproszczonych zasadach formalnych. To stanowi duże ułatwienie dla lokalnych, niedużych i „niezetatyzowanych” organizacji społecznych, takich jak nasze Stowarzyszenie Mieszkańców w Malichach. Niestety, Ustawa nie przewiduje możliwości przekształcenia stowarzyszenia rejestrowego w stowarzyszenie zwykłe. Dlatego, wykorzystując w pełni nasze dotychczasowe, kilkunastoletnie doświadczenia oraz dorobek społeczny, w oparciu o nowe możliwości prawne, postanowiliśmy z końcem roku 2024 wygasić nasze działania w formie stowarzyszenia rejestrowego, a odrodzić je w nowej formie stowarzyszenia zwykłego, w odmłodzonym pokoleniowo składzie i z nowym, uaktualnionym zakresem stawianych przed sobą zadań. Od 2025 roku kontynuując dotychczasowe maliszańskie tradycje i doświadczenia w pracy społecznej dla mieszkańców podejmujemy działanie jako zarejestrowane przez Starostę Pruszkowskiego stowarzyszenie zwykłe o nazwie ZIELONE MALICHY – Sąsiedzkie Stowarzyszenie Mieszkańców.